کپسایسین (Capsaicin) ماده ای شیمیایی از گروه کپسیکوم است که در فلفل های تند (سبز و قرمز) وجود دارد. تند بودن فلفل به دلیل وجود همین ماده است که با گیرنده های حسی حرارت درون دهان و پوست ارتباط برقرار می کند. سلول های عصبی در برابر حرارتی که به بافت بدن آسیب می رساند از خود واکنش نشان می دهند. از آنجا که مزه ای به نام تندی وجود ندارد، وقتی کپسایسین با مخاط دهان آغشته میشود مغز به طور اشتباه در آن قسمت احساس داغی می کند که این داغی بسته به نوع فلفل، و درصد کپسایسین موجود درآن فرق می کند. با پاک کردن کپسایسین از محل اتصال و یا رقیق کردن آن، می توان از سوزش جلوگیری کرد.
چگونه می توان از تندی فلفل کم کرد؟
برای کم کردن سوزش ناشی از کپسایسین دو راه وجود دارد، یا باید آن را جذب کرد یا باید رقیقش کرد. شستن محلی (مانند دست ها) که فلفل تند به آن مالیده شده با آب، باعث می شود که محدوده تماس با فلفل بیشتر شود. برای از بین بردن تندی فلفل باید به محل مورد نظر، روغن گیاهی یا کره، مالید و یا با مایع ظرفشویی، یا محلول سفیدکننده رقیق شستشو داد.
تندی غذا را چگونه بگیریم؟
اگر در هنگام پختن غذا، به طور ناخواسته فلفل و تندی غذا زیاد شد چه می کنید؟ آیا روش کم کردن تندی غذا را می دانید؟ هر ماده غذایی که مانند اسفنج عمل کند می تواند کپسایسین را جذب کرده و تاثیر آن را کم کند. غذاهای سرشار از روغن و چربی می توانند کپسایسین را حل کنند، طوری که دیگر نتواند به گیرنده های عصبی متصل شود. چند روش اصولی و مطمئن برای کاستن تندی غذا وجود دارد:
اضافه کردن لبنیاتی مانند شیر، خامه ترش یا ماست به غذا می تواند تندی غذا را بگیرد. اگر سس شما تند شد می توانید مقداری شیر به آن اضافه کنید تا تندی آن کم شود و خامه ترش یا ماست را همراه غذا استفاده کنید یا با غذا مخلوط کنید. کپسایسین به راحتی در لبنیات حل می شود و چربی موجود در لبنیات، کپسایسین را به مولکول کپسیوم تبدیل کرده و باعث دور شدن از گیرنده های درد روی زبان می شود. از آنجا که چربی موجود در لبنیات، کاهنده تندی غذاست بنابراین باید از لبنیات پرچرب برای این منظور استفاده شود.
اضافه کردن جایگزین های لبنیات به غذا می تواند تندی غذا را بگیرد. افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند و نمی توانند از لبنیات استفاده کنند، می توانند از شیر نارگیل، شیر سویا، شیر بادام، و شیر برنج استفاده کنند. همه این مواد دارای چربی های گیاهی موثر در کاهش تندی غذا هستند.
اضافه کردن کره بادام زمینی به غذا می تواند تندی غذا را بگیرد. چربی موجود در کره بادام زمینی اجازه نمی دهد کپسایسین به گیرنده های عصبی روی زبان متصل شود، و باعث کاهش تندی می شود.
اضافه کردن مواد اسیدی به غذا می تواند تندی غذا را بگیرد. کپسایسین دارای خاصیت بازی است و اسید می تواند آن را خنثی کند، بنابرین اضافه کردن مقداری آبلیمو یا سرکه به غذای در حال پخت می تواند تندی غذا را به طرز قابل ملاحظه ای کاهش دهد.
اضافه کردن گوجه فرنگی یا آب آن به غذا، باعث کاهش تندی غذا می شود. از انجا که گوجه فرنگی دارای خاصیت اسیدی است، می تواند از تندی غذا بکاهد.
اضافه کردن مواد نشاسته ای به غذا می تواند تندی غذا را بگیرد. برنج ساده، نان و چیپس بهترین مواد نشاسته ای هستند که می توانند تندی را به خود جذب و فلفل را در همه جای غذا پخش کنند و باعث احساس کمتر تندی غذا شوند. چنین مواد غذایی که دارای نشاسته هستند مانند اسفنج عمل می کنند و کپسایسین اضافی را در خود می کشند. این مواد از سوختن جلوگیری نمی کنند اما از بدتر شدنش به مرور زمان جلوگیری می کنند. بسیاری از غذاهای تند این گونه سرو می شوند. غذاهای هندی همراه نان، غذاهای مکزیکی همراه تورتیلا و غذاهای تایلندی همراه با برنج سرو می شوند.
اضافه کردن آب و قند به غذا، می تواند در کاهش تندی غذا موثر باشد. آب و قند باعث رقیق شدن کپسایسین و کاهش تاثیر آن می شوند.
خواص فلفل
انواع فلفل مانند فلفل دلمه ای، فلفل سیاه، فلفل سبز و قرمز دارای خواص زیادی هستند و استفاده از آنها می تواند در درمان بسیاری از بیماری ها موثر باشد:
فلفل دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و از سلول ها در مقابل رادیکال آزاد محافظت می کند.
خاصیت ضد باکتریایی دارد و با تحریک ترشح آنزیم های گوارشی در معده، سیستم هاضمه را تقویت می کند.
تندی فلفل، سیستم قلبی عروقی را تحریک می کند و تسکین دهنده درد مفاصل و آرتروز است.
این ماده غذایی سرشار از ویتامین ث و کاروتن است.
مضرات فلفل
فلفل در کنار تمام خواصی که دارد، دارای مضراتی نیز برای بدن است:
تماس فلفل با پوست باعث درد، قرمزی و تورم می شود.
خوردن فلفل و غذاهای تند، میتواند به بافتهای دهان و معده آسیب برساند و باعث تشدید زخم معده و در برخی افراد ریفلاکس اسید معده شود.
تماس فلفل یا بخار ناشی از غذای تند می تواند منجر به سوزش، قرمزی و ورم چشم شود.
مصرف مداوم غذاهای تند می تواند به غدد چشایی آسیب برساند و باعث شود فرد طعم غذاها را تشخیص ندهد. بنابراین فرد دیگر متوجه شدت تندی غذا نمی شود و تندی غذا آزارش نمی دهد.